Egipt to dla wielu jedno z największych podróżniczych marzeń. Wszyscy od dziecka słuchaliśmy i czytaliśmy przecież o starożytnym państwie faraonów i o monumentalnych piramidach, które służyły im jako grobowce..

W tym artykule przeczytasz o:

Egipt to dla wielu jedno z największych podróżniczych marzeń. Wszyscy od dziecka słuchaliśmy i czytaliśmy przecież o starożytnym państwie faraonów i o monumentalnych piramidach, które służyły im jako grobowce… Zapytani jednak o konkretne miejsca, które chcielibyśmy odwiedzić w Egipcie, często nie wiemy, co powiedzieć. Gdzie zatem najlepiej przyjrzeć się liczącej sobie kilka tysiącleci egipskiej cywilizacji? Oddalona o niespełna 35 km od Kairu Sakkara wydaje się ku temu idealna. Tamtejsza nekropolia faraonów i znajdujące się w jej obrębie budowle i artefakty to unikat na skalę światową.

Sakkara – co warto wiedzieć?

Sakkara to rozległa starożytna nekropolia, która służyła jako cmentarz dla ówczesnej stolicy Egiptu, Memfis. Od czasów I dynastii (ok. 3200 r. p.n.e.), aż do pierwszych wieków po Chrystusie, chowano tam egipskich królów, dostojników państwowych i inne najważniejsze osoby w państwie. Wiele powstałych w ten sposób piramid przetrwało – w różnym stanie – do dziś, co czyni Sakkarę popularnym celem nie tylko turystycznych wycieczek, ale i ekspedycji archeologicznych. Sama nazwa „Sakkara” wywodzi się od opiekującego się nekropolią boga Sokara, pół-człowieka, pół-Sokoła.

Piramida Dżesera – znak rozpoznawczy Sakkary

Najbardziej znanym obiektem wchodzącym w skład kompleksu Sakkara jest bez wątpienia Piramida Dżesera. To najstarsza piramida w Egipcie. Wzniesiono ją za panowania faraona Dżesera około roku 2650 p.n.e. Historycy zgodnie uznają Piramidę Dżesera za pierwszy znany na świecie kompleks budynków zbudowanych wyłącznie z ociosanego kamienia. Sama piramida, mająca formę mastaby – piramidy schodkowej – podzielona jest na sześć segmentów w kształcie grobowców komorowych. W bezpośrednim sąsiedztwie piramidy nadworny architekt Dżesera, Imhotep, stworzył niemal miasteczko na potrzeby życia władcy, otoczone grubym murem o wysokości ok. 10 m. Piramida faraona Dżesera w momencie powstania była wysoka na 62 m, dziś liczy sobie nieco mniej, bo około 60 m. Wciąż jednak robi ogromne wrażenie.

W bezprecedensowym kroku, światowej sławy YouTuber Jimmy Donaldson, znany jako “Mister Beast”, opublikował nowy odcinek nagrany w piramidach w Gizie, gdzie podjął wyzwanie spędzenia 100 godzin w tym starożytnym miejscu. Jimmy określił ten odcinek jako “największy” w swojej karierze, ze względu na historyczne i kulturowe znaczenie piramid oraz niezwykłe doświadczenie, jakie przeżył.

Szczegóły odcinka i wyjątkowe przeżycie

Nagranie trwało pięć dni i było starannie zaplanowane, aby zapewnić najwyższą jakość oraz maksymalny poziom ekscytacji. Zespół Mister Beasta użył dwóch helikopterów do uchwycenia zapierających dech w piersiach ujęć piramid z powietrza. Otworzono także niektóre komnaty wewnątrz piramid, które dotychczas nie były szeroko udostępniane, co dodało nagraniu elementu tajemnicy i fascynacji.

Współpraca z egipskimi władzami

We współpracy z egipskim Ministerstwem Turystyki i Zabytków oraz Ministerstwem Obrony, Mister Beast i jego ekipa uzyskali niezbędne pozwolenia na filmowanie wewnątrz piramid. Wdrożono również surowe środki ostrożności, aby zapewnić ochronę tego starożytnego miejsca i uniknąć jakichkolwiek szkód, co podkreśla znaczenie zachowania egipskiego dziedzictwa kulturowego.

Znaczenie wydarzenia i jego wpływ na egipską turystykę

To wydarzenie stanowi wyjątkową okazję do promocji egipskiej turystyki. Kanał Mister Beasta na YouTube śledzi ponad 200 milionów subskrybentów, a jego filmy osiągają miliony wyświetleń. Oczekuje się, że ten odcinek rzuci nowe światło na majestat piramid w innowacyjny sposób, który przyciągnie turystów z całego świata.

Ahmed Badawi, przewodniczący Egipskiej Komisji ds. Filmów, podkreślił, że umożliwienie nagrywania takiego materiału w piramidach to inteligentna strategia promocji Egiptu. Publiczność tych filmów składa się głównie z młodych ludzi, którzy mogą w przyszłości stać się turystami odwiedzającymi kraj.

Reakcje i odbiór publiczny

Po premierze odcinka, film zgromadził miliony wyświetleń w ciągu pierwszych godzin, wywołując ogromne zainteresowanie wśród widzów na całym świecie. Oglądający byli zachwyceni jakością produkcji oraz niepublikowanymi wcześniej ujęciami wnętrza piramid. W sieci pojawiły się liczne komentarze podziwiające piękno Egiptu i jego bogatą historię, co przyczyniło się do wzmocnienia jego pozycji jako wyjątkowej destynacji turystycznej.

Podsumowanie

Występ Mister Beasta w piramidach w Gizie to wyjątkowe wydarzenie, które pozwoliło widzom spojrzeć na to starożytne miejsce z nowej perspektywy. Wraz z rosnącym znaczeniem treści cyfrowych w promocji turystycznej, Egipt może wykorzystać tę okazję, aby umocnić swoją pozycję jako jedna z najatrakcyjniejszych destynacji turystycznych na świecie.

Czy w przyszłości zobaczymy więcej współpracy między globalnymi twórcami treści a egipskimi zabytkami? Czas pokaże!

Izrael jest krajem niezwykle złożonym, intrygującym i pełnym kontrastów. Przyciąga podróżnych z całego świata, którym przyświecają różne powody, jedni chcą odpocząć na pięknym wybrzeżu i zanurzyć się w Morzu Martwym, inni chcą odwiedzić miejsca kultu religijnego i święte miejsca, które są ważne dla wyznawców różnych religii, a jeszcze inni chcą zobaczyć starożytne budowle i intrygujące miasta. Podróż do Izraela ma niezwykłe walory edukacyjne, pozwala nieco zrozumieć jego skomplikowaną historię i przyjrzeć się niezwykłej mieszance kulturowo-religijnej. Dzięki swoim pięknym plażom, fascynującej historii i zachwycającym naturalnym krajobrazom, Izrael oferuje swoim gościom różnorodne doświadczenia. W Izraelu wiele jest miast, które przyciągają turystów wspaniałymi zabytkami i ciekawą historią. Każde z wybranych przez nas miast jest samo w sobie wystarczającym powodem, by zacząć planować wyjazd do Izraela. Zobacz, jakie atrakcje czekają na Ciebie w kilku głównych ośrodkach turystycznych.

W tym artykule przeczytasz o:

Ejlat, Jerozolima, Tel Awiw, Nazaret – krótki przewodnik po miastach w Izraelu

Ejlat

W porównaniu z większością miast Izraela, w których spędza się czas przede wszystkim na zwiedzaniu zabytków, eksploracji przyrody i kultury, Ejlat jest idealnym miejscem na relaks. Ejlat to starożytne miasto nad Morzem Czerwonym, które służyło jako miasto portowe już od biblijnych czasów króla Salomona. Jest to najbardziej wysunięte na południe miasto Izraela. Jego wspaniałe plaże i ciepły, suchy klimat przyciągają rzesze turystów spragnionych słonecznego wypoczynku. Okolice kurortu ze względu na piękną rafę koralową oferują jedne z najlepszych miejsc do nurkowania na świecie. Jeśli zdecydujesz się zejść pod wodę, masz szansę zobaczyć z bliska zdumiewająco różnorodną podwodną faunę i florę. Inne zajęcia, którym warto się oddać w Ejlacie to pływanie z delfinami, delektowanie się pysznym jedzeniem lub spokojny relaks na basenie lub plaży. Do głównych atrakcji miasta należy z pewnością przypominjący olbrzymi pałac park tematyczny King City, poświęcony tematom biblijnym. Ponadto Ejlat jest świetnym miejscem do obserwacji ptaków, ponieważ znajduje się na głównej trasie migracji między Europą a Afryką.

Jerozolima

Serce Izraela niewątpliwie bije w Jerozolimie, jednym z najstarszych miast na świecie. Choć zwana jest Miastem Pokoju, to ma niezwykle skomplikowaną i dramatyczną historię, pełną wojen i walki o wpływy. Na przestrzeni wieków różne armie wielokrotnie walczyły o to wyjątkowe miasto, które przetrwało co najmniej 52 ataki zbrojne i 23 oblężenia a dwukrotnie zostało prawie całkowicie zniszczone. Jerozolima jest uważana za święte miasto przez wyznawców trzech głównych religii monoteistycznych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Zabytkowe Stare Miasto, otoczone murami obronnymi, podzielone jest na cztery dzielnice: żydowską, chrześcijańską, ormiańską i muzułmańską. W Dzielnicy Chrześcijańskiej znajduje się około 40 świętych miejsc chrześcijaństwa.

Najważniejszym punktem i sercem dzielnicy jest tutaj Bazylika Grobu Świętego. Z kolei Dzielnica Muzułmańska, której najważniejszą część stanowi Wzgórze Świątynne, to gęsty labirynt małych uliczek, przepełnionych straganami i tłumami przechodniów. Przez jej środek biegnie Via Dolorosa, Droga Krzyżowa, którą prawdopodobnie przemierzył Jezus Chrystus dźwigając krzyż na Golgotę. W Dzielnicy Żydowskiej znajdują się liczne synagogi i Ściana Płaczu, czyli najświętsze miejsce judaizmu.

Jeśli zwiedzisz już Stare Miasto, udaj się do bardziej nowoczesnego obszaru i usiądź w jednej z kafejek przy ulicy Ben Yehuda, by obserwować przechodniów i spokojnie toczące się życie. Zaplanuj także wizytę w Muzeum Izraela, położonym nieopodal Knesetu (siedziby Parlamentu). W olbrzymim kompleksie muzealnym zgromadzone są fascynujące eksponaty obrazujące bogatą historię tych ziem.

Tel Awiw

Tel Awiw, drugie co do wielkości miasto Izraela, jest centrum finansowym tego kraju. Ale to nie znaczy, że powinieneś je pominąć w swoich planach, ponieważ jest tu wiele ciekawych rzeczy do zobaczenia i zrobienia. Tel Awiw jest znany jako miasto imprezowe, które w zasadzie nie zasypia. Tutaj zawsze, gdzieś się coś dzieje, zawsze trafisz na jakiś ciekawy koncert czy wystawę w galerii sztuki. Śródziemnomorskie plaże Tel Awiwu są jednymi z najlepszych na świecie, więc wykorzystaj pobyt tutaj do maksimum. W mieście znajduje się kilka wybitnych muzeów, w tym Beit Hatfutsot, ważna instytucja kulturalna prezentująca historię żydowskiej diaspory i umacniająca żydowską tożsamość narodową.

 Tel Awiw łączy w sobie relaksujące plaże, tętniące życiem kluby i bary, fascynujące targi, kulinarne przysmaki i znacznie więcej. Zróżnicowane społeczeństwo jest bardzo otwarte, każdy turysta jest mile widziany i z pewnością znajdzie tu swoje ulubione miejsca. Tel Awiw jest chyba najbardziej rozrywkowym i kosmopolitycznym spośród izraelskich miast.

Nil, najdłuższa rzeka świata, to nie tylko źródło życia dla starożytnych cywilizacji, ale także magnetyczna trasa dla współczesnych podróżników pragnących odkryć bogactwo kultury i przyrody Egiptu. Rejs po Nilu to podróż w czasie, która przenosi turystów przez tysiąclecia historii, pozwalając im podziwiać starożytne świątynie, grobowce oraz malownicze krajobrazy. To doświadczenie, które łączy luksus współczesnych okrętów turystycznych z magią przeszłości. Wycieczka statkiem ma też w sobie nutkę romantyzmu i aurę tajemnicy, które sprawiają, że ta forma wypoczynku nadal cieszy się dużą popularnością.

W tym artykule przeczytasz o:

Rejs po Nilu, czyli wyprawa godna faraona

Rejsy po Nilu mają długą tradycję sięgającą starożytności. Już faraonowie organizowali wyprawy wzdłuż rzeki, aby nadzorować prace nad ważniejszymi budowlami i brać udział w religijnych ceremoniach. Rzeka stanowiła główną arterię transportową starożytnego Egiptu, a jej brzegi pełne były tętniących życiem miast i wiosek.

W XIX wieku, wraz z rozwojem turystyki, rejsy po Nilu stały się popularne wśród europejskich arystokratów i podróżników. Pionierem tej formy turystyki był Thomas Cook, który w 1869 roku zorganizował pierwszą wycieczkę statkiem po Nilu. Od tego czasu wyprawy rzeką stały się częstym celem podróży do Egiptu, przyciągając turystów z całego świata. Dzisiaj również rejs po Nilu to jedna z najchętniej wybieranych wycieczek, ponieważ pozwala na odwiedzenie podczas jednego urlopu najważniejszych zabytków starożytnego Egiptu. 

Nie bez znaczenia dla popularności rejsów jest też wygoda tej formy podróży. Turystyczne statki wyposażone są w wygodne, klimatyzowane kabiny z łazienką, w bar i leżaki na pokładzie, czy bogaty wybór posiłków. W przypadku niektórych jednostek można liczyć na to, że górny pokład zajmuje basen. Rejs kontynuowany jest głównie w nocy, kiedy można spokojnie spać i odpoczywać po dniu pełnym wrażeń. Jednocześnie jednak osoby złaknione większej dawki zachwytów mogą wykorzystywać ten czas na chłonięcie widoków. Niemal cała trasa wzdłuż Nilu jest bowiem fantastycznie oświetlona, co widać nawet z perspektywy samolotu. Za dnia zresztą również jest co oglądać – rozległe egipskie tereny potrafią chwycić za serce. 

Widoki podczas rejsu po Nilu

Przeczytaj także:
>>Pogoda, temperatury i klimat w Egipcie. Kiedy jechać na wczasy?
>>Egipt – co warto wiedzieć przed podróżą?

Większość rejsów po Nilu rozpoczyna się w Luksorze i odwiedza najsłynniejsze miejsca, takiej jak Dolina Królów, Edfu i Kom Ombo, by zawinąć do portu w Asuanie. Przeciętnie rejs trwa pełne cztery doby. Daje to wystarczająco dużo czasu, by odwiedzić największe atrakcje skumulowane w tej części Egiptu i wykorzystać resztę urlopu na oglądanie innych zakątków kraju lub odpoczynek na którejś z pięknych egipskich plaż.

Miejsca warte odwiedzenia podczas rejsu Nilem

Liczba atrakcji turystycznych, jakimi Egipt może się pochwalić, jest doprawdy imponująca, a znaczna ich część jest skumulowana nad brzegami Nilu, na odcinku pomiędzy Luksorem a Asuanem. Nawet więc decydując się na skupienie turystycznej uwagi jedynie na tym krótkim odcinku Egiptu, należy dokonać starannej selekcji dostępnych możliwości. Na wszystko po prostu nie wystarczy czasu przy standardowej długości urlopie. Co spośród licznych opcji warto wziąć pod uwagę w pierwszej kolejności?

To również może Cię zainteresować:
>>10 najważniejszych zabytków Egiptu – co warto zobaczyć
>>9 ciekawostek o Egipcie, o których mogłeś nie wiedzieć

Luksor, w którym wszystko się zaczyna

Luksorze początek ma większość rejsów Nilem – niezależnie od tego, czy są to wycieczki organizowane przez biuro podróży, czy prywatne czartery. Spora w tym zasługa uroku samego Luksoru. Miasto stanowi północną część starożytnych Teb i pełne jest świetnie zachowanych pamiątek z przeszłości. Niektórzy nazywają je nawet największym na świecie muzeum na świeżym powietrzu.

Sfinksy pilnujące wejścia do Świątyni Luksorskiej

By zobaczyć onieśmielający ogrom tego miasta oraz prawdziwy rozmiar potężnego Nilu, warto skorzystać z często proponowanego jako wycieczki fakultatywne, lotu balonem. Z wysokości majestatyczny widok świątyń w Egipcie w dolinie Nilu robi naprawdę piorunujące wrażenie.

Świątynia w Karnaku

Kompleks świątynny w Karnaku zwany bywa inaczej Wielką Świątynią Amona i jest jednym z największych (zajmuje ponad 100 hektarów) oraz najbardziej imponujących miejsc starożytnego Egiptu.

Budowany przez ponad 1500 lat, poświęcony został bogu Amonowi, jego żonie Mut i synowi Chonsu. Szczególnym elementem świątyni w Karnaku jest tzw. Wielka Sala Hypostylowa podparta 134 kolumnami bogato zdobionymi reliefami. Kolumny mają od 16 do 23 metrów wysokości i po kilka metrów średnicy.

W 2024 roku zakończył się proces ich renowacji i dziś widoczne na nich malunki prezentują się tak, jak za czasów starożytnego Egiptu.

Karnak, kolumny w sali hypostylowej

Kolosy Memnona

Te monumentalne posągi stanowią część większego kompleksu związanego z faraonem Amenhotepem III. Ich pierwotnym celem było strzeżenie wejścia do jego świątyni grobowej, która była jedną z największych i najwspanialszych budowli w starożytnym Egipcie.

Niestety, świątynia została w dużej mierze zniszczona przez trzęsienia ziemi i powodzie, pozostawiając tylko kolosy jako świadectwo jej dawnej świetności. Każdy z Kolosów Memnona przedstawia siedzącego faraona Amenhotepa III i ma około 18 metrów wysokości. Posągi wykonane są z bloków kwarcytu, które zostały przetransportowane z kamieniołomów w Gebel el-Ahmar, znajdujących się około 675 km na północ od Luksoru. Każdy posąg waży około 720 ton.

Kolosy Memnona

Sanktuarium królowej Hatszepsut 

Świątynia grobowa królowej Hatszepsut, znana jest również jako Djeser-Djeseru, co oznacza „Świętość Świętości”. Jej wyjątkowość wynika z wtopienia budowli w naturalne otoczenie. Zaprojektowana przez nadwornego architekta Hatszepsut, Senenmuta, świątynia grobowa władczyni zbudowana została na trzech tarasach wkomponowanych w skalne klify Deir el-Bahari. Dziś zwiedzający mogą podziwiać tę świetnie zachowaną monumentalną architekturę, jej wspaniałe reliefy i piękne widoki na dolinę Nilu.

Świątynia Królowej Hatszepsut

Dolina Królów

Dolina Królów, znana również jako Biban el-Muluk, to miejsce pochówku faraonów i potężnych dostojników Nowego Państwa (ok. 1550–1070 p.n.e.). Słynie z licznych grobowców, w tym słynnego grobowca Tutanchamona.

Używana była jako miejsce pochówku przez około 500 lat. Powstała z inicjatywy samych faraonów, którzy zrezygnowali z budowy piramid na rzecz bardziej ukrytych grobowców wykutych w skałach. Miało to na celu ich ochronę przed rabusiami, co niestety nie zawsze było skuteczne.

Grobowce w Dolinie Królów są niezwykle różnorodne. Różnią się systemami skomplikowanych korytarzy, które prowadzą do komór grobowych, wielkością, czy dekoracjami. Wiele z nich jest bogato zdobionych malowidłami i inskrypcjami, których powstaniu przyświecało zapewnienie faraonowi bezpiecznej podróży do życia pozagrobowego.

W Dolinie Królów znajduje się ponad 60 grobowców, ale nie wszystkie są dostępne dla zwiedzających z uwagi na ochronę ich delikatnych wnętrz. Otwierane są one rotacyjnie, aby zminimalizować wpływ turystyki na malowidła i struktury. Spośród dostępnych warto zobaczyć m.in.:

  • Grobowiec Tutanchamona. Odkryty w 1922 roku przez Howarda Cartera, jest jednym z najsłynniejszych grobowców w Dolinie Królów. Pomimo że Tutanchamon był stosunkowo mało znaczącym faraonem, jego grobowiec jest znany ze względu na nietknięty stan i bogactwo artefaktów, w tym słynną złotą maskę faraona.
  • Grobowiec Ramzesa II. Jeden z największych grobowców w Dolinie Królów, należący do jednego z najbardziej znanych faraonów Egiptu. Grobowiec jest rozległy i zawiera wiele pomieszczeń i korytarzy, choć część nie zachowała się w najlepszym stanie z powodu wody oraz piasku.
  • Grobowiec Setiego I. Jest to jeden z najdłuższych i najpiękniej zdobionych grobowców w Dolinie Królów. Słynie z tego, że zawiera dobrze zachowane malowidła przedstawiające sceny z Księgi Umarłych.
Wnętrze grobowca w Dolinie Królów

Dowiedz się więcej:
>>Piramidy Egipskie – które szczególnie warto zobaczyć?
>>Nie tylko piramidy – wywiad z prof. Karolem Myśliwcem

Świątynia Horusa w Edfu

Świątynia Horusa w Edfu została zbudowana między 237 a 57 rokiem p.n.e. i, jak wskazuje nazwa, jest poświęcona Horusowi, bogowi nieba, wojny i łowów, który był przedstawiany jako sokół.

Estetycznie stanowi przykład świątyni ptolemejskiej, co oznacza, że charakteryzuje się monumentalnością i bogactwem dekoracji. Ściany świątyni są bogato zdobione reliefami i inskrypcjami, które prezentują sceny mitologiczne i historyczne. Wiele z tych reliefów ilustruje mit o Horusie i Secie, w którym Horus mści się za śmierć ojca, Ozyrysa, zabitego przez Seta, boga chaosu.

Świątynia Horusa w Edfu

Świątynia w Edfu była miejscem wielu ważnych rytuałów religijnych, w tym corocznego święta celebrującego mityczne zwycięstwo Horusa nad Setem, które traktowano ogólnie jako zwycięstwo dobra nad złem.

Świątynia Kom Ombo

Podobnie jak świątynia Horusa, świątynia Kom Ombo również została wykonana w stylu ptolemejskim, co gwarantuje odwiedzającym pełną przepychu ucztę dla oczu. Kom Ombo posiada jednak pewną unikatową cechę. Jako jedną z nielicznych poświęcono ją dwóm bóstwom – Sobkowi oraz Horusowi Starszemu. Została symetrycznie podzielona na dwie części, co jest widoczne w każdym aspekcie jej architektury.

Sobka przedstawiano jako krokodyla lub człowieka z krokodylą głową. Jako bóg łączył w swoich działaniach aspekty ochrony, płodności i królewskiej władzy. Jego kult był szczególnie silny w regionach z dużą populacją krokodyli, a Kom Ombo to największy ośrodek religijny mu poświęcony.

Śiątynia Kom Ombo

Horus Starszy z kolei był jednym z najważniejszych bogów starożytnego Egiptu, odgrywając kluczową rolę jako bóg nieba, wojny i królewskiej władzy. Zazwyczaj przedstawiano go jako człowieka z głową sokoła lub po prostu jako sokoła. Jego wizerunki często ukazują go noszącego koronę Górnego i Dolnego Egiptu, co symbolizuje jego panowanie nad całym krajem. Kom Ombo i Edfu to dwie największe świątynie mu poświęcone.

Świątynia Kom Ombo była badana przez liczne ekspedycje archeologiczne od XIX wieku. W trakcie wykopalisk odkryto wiele artefaktów, w tym posągi, ceramikę, inskrypcje i narzędzia medyczne. Jednym z najbardziej interesujących znalezisk jest „Muzeum Krokodyli” w pobliżu świątyni, w którym można zobaczyć zmumifikowane krokodyle.

Luksor, Kair, czy Aleksandria, a także treny Delty Nilu to miejsca niezwykle bogate historycznie. Warto rozważyć podróż do Egiptu, ponieważ to jeden z najciekawszych krajów świata, z wyjątkową historią, cennymi zabytkami i pięknymi krajobrazami.

Prof. Karol Myśliwiec, który od około 50 lat prowadzi badania archeologiczne w Egipcie, szczególnie poleca wycieczkę statkiem po Nilu, a także obserwację życia zwykłych mieszkańców – dziś to na nich skupia się zainteresowanie archeologów, którzy badają jak zmieniało na przestrzeni wieków. Jedno pozostało niezmienne – Egipcjanie to niezwykle rodzinni, mili i towarzyscy ludzie.

Prof. Karol Myśliwiec, archeolog i egiptolog z Instytutu Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN w Warszawie.

Egipt jest Pana drugim domem. Które z miejsc uznaje Pan za szczególnie interesujące?

Trudno wyszczególnić jedno takie miejsce. Polecam kilkudniową wycieczkę statkiem z przystankami na zwiedzanie zabytków, ponieważ uważam, że ten kraj jest najpiękniejszy z tej właśnie perspektywy. Ale już samo pływanie po Nilu jest fascynujące, ponieważ widać doskonale bogaty i bardzo zróżnicowany krajobraz. Ciekawe jest też obserwowanie Egipcjan, którzy żyją nad wodą: kąpią się, piorą, czerpią ją do picia. Jak słusznie powiedział Herodot w V w p.n.e. Egipt jest darem Nilu. Spojrzenie z rzeki odpowiada perspektywie starożytnych Egipcjan. Wtedy podróżowało się przede wszystkim statkami i łodziami, ponieważ cały ruch pasażerski odbywał się na wodzie. Nil w tamtych czasach musiał przypominać współczesne tłoczne Pola Elizejskie.

Jak wyglądał starożytny transport na lądzie?

Dużą rolę odgrywały sanie. Były odpowiednikiem dzisiejszych ciężarówek. Służyły do transportu towarowego. Poruszały się po piasku albo specjalnych platformach. Przy budowie piramid konstruowano ukośne, czasami bardzo długie drogi z kamieni i mokrej gliny. W ten sposób sanie dowoziły bloki kamienne na wyższe poziomy. Ciągnęli je ludzie, ale nie byli to niewolnicy, jak zwykło się sądzić.

Kto więc pracował przy budowie piramid?

Wolni ludzie niższego stanu. Ówczesny Egipt był świetnie zorganizowanym państwem. Chłopi musieli płacić trybut na rzecz władcy. W okresie upraw pracowali w polu. Natomiast w czasie wylewów, kiedy pola znajdowały się pod wodami Nilu, angażowano ich do budowy piramid i świątyń. Otrzymywali wynagrodzenie i posiłki, więc możemy powiedzieć, że była to praca zarobkowa wolnych ludzi.

Skąd wziął się mit o niewolnikach budujących piramidy?

Niewolnictwo istniało. Egipt nieustannie prowadził wojny, podczas których brano jeńców. Nie zabijano ich, jak pokazują płaskorzeźby. Byli przywożeni do Egiptu i wykonywali różne ciężkie prace.

Rozprawiając się z mitami: wciąż żywy jest ten o klątwie Tutenchamona, który rzekomo uśmiercił 20 osób z ekipy archeologicznej mszcząc się za zakłócanie wiecznego snu. Pan pracował przy wielu grobowcach.

Niektórzy członkowie ekipy archeologicznej, która odkryła grobowiec Tutanchamona, faktycznie w niedługim czasie kończyli żywot, ale przyczyną nie była klątwa. Każdy z nich umarł z innego, obiektywnego powodu, jak ugryzienie przez moskita, czy przewlekła choroba, zdiagnozowana jeszcze przed wyjazdem do Egiptu. W moim archeologicznym doświadczeniu były momenty, kiedy mógłbym się zastanowić nad klątwą. Jak wtedy, kiedy odkrywaliśmy fasadę grobowca wezyra Merefnebefa w Sakkarze zasłoniętą ceglanym murem. Kiedy z zawaliska usuwaliśmy ostatnią cegłę i za chwilę mieliśmy zajrzeć do środka, zerwała się burza piaskowa o olbrzymiej sile. Wyrządziła ogromne szkody: nasze namioty poleciały w powietrze, sprzęt został zasypany piaskiem, zepsuł się samochód. W czasie 50 lat jeżdżenia do Egiptu nie przeżyłem tak potwornej burzy piaskowej. Ale nie wierzę w klątwy, po prostu pracowaliśmy w okresie chamsinu, kiedy zdarza się silny wiatr. Kocham mity, ale opowieści o klątwach nieżyjących władców, rzekomo mszczących się za zakłócanie wiecznego snu, wkładam do szuflady z anegdotami archeologicznymi.

Egipt kojarzymy głównie z piramidami, a przecież ten kraj jest bogaty również w inne zabytki.

Wielkie piramidy, o których każdy słyszał, odpowiadają tylko jednemu okresowi – 3 tysiąc leciu p.n.e. One są ważnymi i wyjątkowymi zabytkami, ale przecież nie jedynymi. Już mój mistrz prof. Kazimierz Michałowski, w popularnonaukowej książce „Nie tylko piramidy”, pokazał mnóstwo innych ciekawych obiektów związanych ze starożytnym Egiptem. Książka, nad którą obecnie pracuję, będzie nosiła wiele mówiący tytuł „Egipt za piramidami”. Uwzględniam w niej szeroki margines archeologii, czyli doświadczenia i wspomnienia z 50 lat pobytu i badań archeologicznych w Egipcie.

Co jest ciekawe dla archeologa poza piramidami?

Z punktu widzenia zawodowego niezwykłym doświadczeniem była dla mnie praca w Delcie Nilu, chociaż do niedawna uwaga archeologów skupiała się głównie na Górnym Egipcie. Nie ma nic ciekawszego niż odkrycie, które zmienia wiedzę o danym miejscu albo okresie historycznym. I taki charakter miały moje wykopaliska ratunkowe w Tell Atrib. Natrafiliśmy tam na nienaruszoną sekwencję warstw poczynając od okresu rzymskiego poprzez kilka stuleci historii Egiptu. Odkryliśmy m.in. dzielnice warsztatów rzemieślniczych i artystycznych z ogromną ilością odrzutów produkcyjnych. Wraz z upływem czasu zmieniają się metody pracy i pytania, jakie stawia sobie archeologia. W poł. XIX wieku poszukiwano głównie zabytków dla muzeów: posągów, mumii, a także papirusów z tekstami. Dziś stawia sobie o wiele szersze pytania, np. punkt ciężkości przenosi się z faraonów, o życiu których wiemy już sporo, na dolne warstwy społeczeństwa.

Co wiemy o życiu tzw. zwykłych ludzi w czasach starożytności?

Bardzo rozwinięta była sfera urzędnicza, o której też wiemy sporo, ale przeważająca część społeczeństwa – powyżej 50 proc. to byli prości ludzie. Mieszkali bardzo skromnie. Modele starożytnych domów możemy zobaczyć w Muzeum Egipskim w Kairze, co bardzo polecam. Wnętrze domu służyło tylko do spania. Życie skupiało się na dachu albo przed domem, gdzie gotowano, pracowano i prowadzono życie towarzyskie. A trzeba powiedzieć, że Egipcjanie są niezwykle towarzyscy.

Jak zmieniło się życie społeczne na przestrzeni wieków?

Dziś oczywiście mają już nowoczesne domy, ale tak samo żyją na zewnątrz, ponieważ bardzo to lubią. Wiele prac rzemieślniczych wykonuje się przed domem, czemu sprzyja ciepły klimat. Połączone jest to z życiem towarzyskim, bo zawsze mogą pogadać z przechodzącymi właśnie znajomymi. Oni bez tego nie mogą żyć. Kilka lat temu Polskie Radio urządziło dzień egipski, córka ówczesnego ambasadora Egiptu, na pytanie dziennikarki, jak jej się podoba Warszawa, odpowiedziała, że szalenie jej się podoba, tylko ulice są takie strasznie puste. Oni kochają żyć w grupie, mają potrzebę bliskości z drugimi człowiekiem. Mężczyźni, których łączy tylko przyjaźń, często trzymają się za ręce najmniejszymi placami, co dla Europejczyków jest niecodziennym widokiem. Tam się żyje niezwykle rodzinnie, z mnóstwem dzieci, kuzynów i znajomych królika. Dlatego, kiedy Egipcjanie migrują do Europy, natychmiast chcą sprowadzać swoje rodziny. To niezwykle ciepli i rodzinni ludzi.

Jordania często nazywana jest klejnotem Bliskiego Wschodu i każdy, kto ją odwiedza szybko rozumie, dlaczego. Położona w sąsiedztwie państw takich jak Syria, Arabia Saudyjska, Irak i Izrael, jest dużo bardziej liberalna, postępowa i bezpieczna niż niektórzy z jej sąsiadów. Jest to idealne miejsce dla tych, którzy chcą rozpocząć odkrywanie Bliskiego Wschodu. Wycieczki do Jordanii oferują niepowtarzalną możliwość odwiedzenia starożytnych miast, podziwiania wspaniałych granitowych klifów na pustyni, a nawet pływania w Morzu Martwym. Oto zaledwie kilka z najciekawszych miejsc do odwiedzenia w Jordanii:

Petra

To jedno z wielkich miast starożytnego świata, tajemnicze i przepiękne, które zdecydowanie zasługuje na zaszczytne miejsce w rankingu najciekawszych miejsc do odwiedzenia. Od 2007 r. Petra zaliczana jest do nowych Siedmiu Cudów Świata. Całe miasto zostało wykute w skale, a prowadzi do niego tylko jedna droga wiodąca przez wąski wąwóz As-Sik. Petra, utworzona ponad 2000 lat temu przez Nabatejczyków, była ważnym punktem na Szlaku Jedwabnym wiodącym z Europy do Chin i Indii. W średniowieczu miasto w wyniku licznych trzęsień ziemi zostało opuszczone i stopniowo popadało w ruinę. Petra została ponownie odkryta dla świata zachodniego dopiero w 1812 roku. W Petrze znajduje się wiele ciekawych budowli, w tym najbardziej chyba znana Al-Chazna zwana przez Beduinów „Skarbcem Faraona”. Ta piętrowa budowla powstała ok I-II w. p.n.e., a jej przeznaczenie nie jest do końca znane. Część historyków i archeologów jest zdania, że był to grobowiec któregoś z władców Petry i jego małżonki, lecz nie brakuje również opinii, że była to świątynia ku czci jednego z bogów. Inne ciekawe budowle warte uwagi to nabatejski teatr – jeden z największych obiektów w Petrze, mogący pomieścić kilka tysięcy widzów, świątynia boga Duszary i liczne grobowce królewskie.

Wadi Rum

Na obszarach pustynnych niekiedy występują suche formy dolinne, które w czasie pory deszczowej wypełniają się wodą, tworząc niekiedy wartkie, szerokie, długie i kręte rzeki. Największą tego typu formą w Jordanii jest położona w południowej części kraju Wadi Rum, pustynna dolina znana z zapierającej dech w piersiach scenerii. W okresie prehistorycznym obszar, znajdujący się zaledwie godzinę drogi od Ammanu, był zamieszkiwany przez wiele różnych kultur, w tym nabatejską, które pozostawiły po sobie ślad w postaci naskalnych malunków, petroglifów i świątyń. Obecnie żyją tu jedynie grupy Beduinów. Wadi Rum nie wygląda jak typowa pustynia, zamiast rozległych wydm znajdziesz tutaj piaskowcowe góry i wysokie granitowe klify, a krajobraz zdaniem wielu przypomina powierzchnię Księżyca. Największą atrakcją Wadi Rum są unikatowe formacje skalne i pozostałości po starożytnych kulturach.

Góra Nebo

W zachodniej części Jordanii, w niewielkiej odległości od Morza Martwego, znajduje się Góra Nebo, skąd biblijny Mojżesz miał zobaczyć Ziemię Obiecaną, do której jednak nie było mu dane wkroczyć z plemionami izraelskimi. Już u zarania chrześcijaństwa na szczycie góry powstało sanktuarium poświęcone Mojżeszowi, które działa do dziś pod opieką zakonu franciszkanów. Znajduje się tu również park archeologiczny. Ze szczytu Góry Nebo rozciąga się fantastyczny widok na dolinę Jordanu i pobliską Ziemię Świętą, a przy dobrej widoczności w oddali można dostrzec mury Jerycha i Jerozolimy.

Amman

Amman jest stolicą kraju, a także największym miastem, najważniejszym ośrodkiem kulturowym i handlowym. Jest to również jedno z najstarszych zamieszkałych miast na świecie. Pierwsi osadnicy pojawili się tu już w czasach neolitu, około 8500 r. p.n.e. Na przestrzeni wieków miasto zamieszkiwali między innymi Asyryjczycy, Persowie, Macedończycy i Rzymianie, a ślady ich bytności są tu widoczne na każdym kroku. Dziś ta kwitnąca metropolia jest jednym z najbardziej liberalnych miast na Bliskim Wschodzie. W samym sercu Ammanu znajduje się teatr rzymski, największy tego typu obiekt w Jordanii, zbudowany w II w. n.e., który mógł pomieścić 6000 widzów. Do innych ważnych zabytków z czasów rzymskich należy świątynia Herkulesa, zbudowana w trakcie panowania Marka Aureliusza, w jej pobliżu znajduje się Muzeum Archeologiczne, w którym można podziwiać bogatą kolekcję zabytków z całego obszaru Jordanii. Warto również odwiedzić wzniesioną w VIII w., pod panowaniem arabskim, cytadelę otoczoną potężnymi murami i kilka meczetów.

Dżerasz

Położone ok 50 km na północ od Ammanu Dżerasz jest jednym z najlepiej zachowanych na świecie rzymskich miast z okresu starożytności. Miasto powstało około 6500 lat temu i było ważnym punktem na starożytnym szlaku handlowym. Zabudowania miasta, dzięki suchemu klimatowi, przetrwały w dużej mierze w niezmienionej formie, co pozawala odwiedzającym podziwiać kunszt starożytnych budowniczych. Stanowisko archeologiczne obejmuje wiele ciekawych zabytków, w tym świątynie Artemidy i Zeusa, dwa teatry rzymskie (północny i południowy), hipodrom i kompleks łaźni rzymskich. Są tu także ruiny kościołów wczesnochrześcijańskich z ciekawymi mozaikami i Brama Południowa, zbudowana w formie łuku triumfalnego. Warto również odwiedzić tutejsze Muzeum Archeologiczne, które może poszczycić się niezwykle bogatą kolekcją artefaktów i przedmiotów codziennego użytku, ukazującą powstanie i rozwój Dżerasz na przestrzeni wieków.

Luksor to przepiękne miasto, o doskonale przygotowanej bazie hotelowej. Miałam okazję przetestować ją na własnej skórze i wrażenia są wyłącznie pozytywne. Niech Was nic nie powstrzymuje, pakujcie się i spieszcie, aby spędzić tu chociaż weekend. Tym bardziej, że Luksor zachwyca największą świątynią świata i na każdym kroku przypomina o starożytnej cywilizacji Egiptu. Jeśli chcecie zwiedzić słynny grobowiec Tutenchamona, przejść się Doliną Królów i poznać tajemnice faraonów to w Luksorze wszystko to jest możliwe.

W tym artykule przeczytasz o:

Starożytne Teby – miasto o stu bramach

Antyczne Teby były światową potęgą. Ich bogactwo przejawiało się choćby w budowlach, o niecodziennym wręcz rozmachu. Mimo, że od budowy grobowców i świątyń minęły tysiące lat, Teby wciąż zachwycają przepychem i kunsztem dzieł swoich rzemieślników i artystów. Ta wspaniała antyczna kraina w II tysiącleciu p.n.e. była największym miastem ówczesnego świata. Inspirowała samego Homera, który uwiecznił ją na kartach „Iliady”. I, choć wybierając się na wycieczkę do Egiptu, nastawiałam się, że numerem jeden będą zdecydowanie piramidy, teraz wiem, że moje serce należy do Teb, z przepiękną Świątynią Hatszepsut na czele. Generalnie warto zaznaczyć, że dzisiejsze Teby dzielą się na Karnak (północ) i Luksor (południe). Zabieram Was zatem w niesamowitą podróż przez piaski pustyni, do kolebki egipskiej cywilizacji.

Świątynia w Karnaku

Moja wycieczka do Luksoru rozpoczyna się na północy miasta, w Karnaku. Udaję się do kolebki egipskiej cywilizacji, na wschodni brzeg Nilu. Zwiedzanie zaczynam od największej świątyni na świecie – świątyni w Karnaku, zwanej też Wielkim Hypostylem, wzniesionej na cześć boga Egipcjan Amona-Re.

Kryje ona w sobie wiele grobowców faraonów. Centrum tej ogromnej budowli stanowi sala hypostylowa – zespół 138, kolumn zwieńczonych głowicami o kształcie kwiatu papirusu. Kolumny są wprost monumentalne i trudno mi sobie nawet wyobrazić, jak przed wiekami, bez ciężkiego sprzętu, wyłącznie siłą ludzkich rąk i przy pomocy zwierząt udało się stworzyć, a następnie ustawić, te przeogromne elementy konstrukcji.

Ściany zdobią reliefy, charakterystyczne dla egipskiej sztuki. Kompleks świątyń w Karnaku budowały kolejne pokolenia Egipcjan, a doprowadzenie ich do ostatecznego stanu zajęło im 1500 lat. Świątynię Amona łączy ze Świątynią Narodzin w Luksorze kamienna aleja sfinksów. Mają one ciało lwa, ale głowę barana. Egipcjanie w tym miejscu utożsamiają sfinksy z bogiem Amonem-Ra. Idąc aleją sfinksów, przez główny pylon, wchodzę na jej potężny dziedziniec. W czasach starożytnych znajdowało się tu mnóstwo posągów bóstw upiększających świątynię. Dziedziniec liczy 8000 metrów kwadratowych.

Był rozbudowywany przez kolejnych faraonów. Ogromne wrażenie zrobił na mnie ogromny posąg Ramzesa II, stojącego w pozycji władcy, który ma na piersiach skrzyżowane ręce, w których trzyma insygnia władzy – trójrzemienny bicz i laskę pasterską. Na jego stopach widać – sięgającą mu zaledwie do kolan – żoną Nefertari. Z dziedzińca głównego przeszłam do Sali hypostylowej. Po drodze mijałam kolejną parę pylonów – świątyń oddzielających kolejne segmenty głównej świątyni. Sala hypostylowa, zachowana w doskonałym czasie, ma strop wsparty na kolumnach stojących w 16 rzędach. Każda z kolumn ma 21 metrów wysokości. Dach Sali hypostylowej nie przetrwał do naszych czasów. Starożytni Egipcjanie wykonali je na kształt łodyg i kwiatów papirusu. Na głowicach wspierał się dach tej sali hypostylowej. Kolumny są pokryte wspaniałymi reliefami, będącymi wyrazem modlitwy do Amona-Re oraz historyczne treści.

Następnie dotarłam do kolejnego dziedzińca, na którym wielka królowa Hatszepsut wzniosła potężne obelisku ku czci boga słońca Amona-Ra. Obeliski mają około 30 metrów wysokości. Wykonano je z jednego kawałka bloku kamiennego i są zakończone ostrosłupem, który niegdyś pokryte były stopem złota i srebra. Bruki świątyń Egipcjanie wykonywali z czarnego bazaltu. Sufity malowano niebieskimi barwami oraz nanoszono symbole złotego słońca. Złoto znajdowało się również w hieroglifach i reliefach. Niestety, dziś świątynie wyglądają na poszarzałe. Ściany świątyń były pokryte reliefami przedstawiającymi panowanie faraona, jak też motywy religijne.

Forma obrazkowa była formą przekazywania informacji i rodzajem swoistej propagandy. Na ścianach dostrzec można również motyw skarabeusza, który w starożytnym Egipcie był otoczony szczególną czcią i szacunkiem. Egipcjanie wierzyli, że powstał samoistnie był powszechnie uważany za boga wschodzącego słońca. Zastępował również serce zmarłego na sądzie przed bogami. Widziałam również Święte Jezioro, w którym Egipcjanie hodowali kiedyś święte zwierzęta – krokodyle reprezentujące boga Sobka – oraz hipopotamy reprezentujące boginie Teoris (patronkę kobiet ciężarnych i rodzących). Zwierzęta po śmierci balsamowano i mumufikowano, chowając je według lokalnego obyczaju. Egipcjanie byli niezwykle religijni, głęboko przekonani w słuszność swoich wierzeń, praktykowali kult ojczystych bóstw oraz tłumnie brali udział w uroczystościach na ich cześć. W słońcu, księżycu, gwiazdach i faraonach Egipcjanie widzieli istoty boskie.

Dolina Królów, czyli miejsce spoczynku władców Egiptu

Ruiny grobowców, mimo, że plądrowane jeszcze za czasów faraonów, zachowały się do dziś w doskonałym stanie. Ściany pokryte hieroglifami, żar pustyni i skomplikowane labirynty sprawiają, że można tu niemal dotknąć historii. Miejsce urzekło mnie tak bardzo, że postanowiłam wykupić bilet na zwiedzanie dodatkowych grobowców. Najbardziej zachwycił mnie oczywiście grobowiec Tutenchamona z doskonale zachowanymi, mimo upływu kilku tysięcy lat, kolorowymi malowidłami oraz bogato zdobiony sarkofag z mumią. Ekipa archeologiczna pod kierownictwem Howarda Cartera, otwierając kryptę w listopadzie 1922 roku, doznała prawdziwego olśnienia – w grobowcu znajdowało się ponad 5 tys. przedmiotów wykonanych z bogatych kruszców (w tym ze złota) sprzed 3300 lat. Był to m.in. złoty sarkofag, złoty powóz, złoty tron, ale też biżuteria i naczynia ze złota. Mumia faraona została ozdobiona wyjątkową, złotą maską o wadze 10 kg, składająca się z barwionego szkła, obsydianu, lapisu lazuli, kwarcu i karneolu. Aby zabezpieczyć i móc pokazać kosztowności z grobowca jak największej liczbie turystów, przewieziono je do muzeum w Kairze, w której są eksponowane do dziś. Mi się niestety nie udało zobaczyć ich z bliska z braku czasu. Cóż, może następnym razem.

Pikanterii dodaje historia, że lord Carnarvon finansujący ekspedycję archeologiczną zmierzającą do odkrycia miejsca pochówku Tutenchamona zmarł w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach, a kolejne zgony osób luźniej powiązanych ze sprawą nabrały nowego znaczenia, w zasadzie nadanego przez żądne taniej sensacji media. Stąd też wzięła się tak zwana klątwa Tutenchamona. Jeśli niestraszne Wam mroczne historie i twardo stąpacie po ziemi, grobowiec młodo zmarłego faraona możecie zwiedzić już w cenie 200 EGP.

Kolosy Memnona

Posągi faraona Amenhotepa III, z których każdy waży – bagatela – 800 ton. Zastanawiające jest to, w jaki sposób udało się wykuć i postawić tak niesamowicie ciężkie posągi na piaszczystych ziemiach Teb. Podstawowym budulcem obu posągów był kwarcyt. Ogromnym posągom faraona towarzyszą niewielkie postaci – żona Teja i matka Mutemuja.

Na przestrzeni dziejów, od starożytności po czasy współczesne, człowiek tworzył dzieła architektoniczne, które miały różne przeznaczenie. Świątynie, grobowce, osady, a współcześnie nowoczesne wieżowce… majestatyczne, zapierające dech w piersiach efekty pracy ludzkich rąk. Wybraliśmy dla Was 10 największych naszym zdaniem cudów architektury na świecie, które warto zobaczyć choć raz w życiu. Od Egiptu przez Kambodżę, po Indie. Sprawdź, gdzie znajdziesz architektoniczne perełki i co warto o nich wiedzieć.

W tym artykule przeczytasz o:

Piramida Cheopsa – Egipt

Kompleks piramid położony na obrzeżach Kairu to jedna z najstarszych pereł architektury na świecie, którą możemy podziwiać do dziś. Składa się na niego wiele grobowców, w których spoczywają władcy i inni wpływowi ludzie starożytnego Egiptu, ale najciekawsze są trzy największe – Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa.

Piramida Cheopsa jest najstarszym z siedmiu cudów starożytności i jedynym, który przetrwał do współczesności. Oryginalnie piramida miała 146,5 metra wysokości (dziś to niecałe 139 m) i przez 3800 lat, aż do roku 1113, kiedy powstała katedra w Lincoln, była to najwyższa budowla na świecie. Do jej stworzenia użyto ok. 2,3 mln wapiennych (na zewnątrz) i granitowych (wewnątrz) bloków, z których największe ważą 80 ton. Podstawą konstrukcji jest praktycznie idealny kwadrat o boku 230 m (różnica w długości boków nie przekracza 20 cm). Według podania Herodota budowa piramidy trwała 20 lat i pracowało przy niej bez przerwy 100 tysięcy ludzi.

Piramidę Cheopsa (oraz inne egipskie piramidy – Chefrena i Mykerinosa) możesz zobaczyć wybierając się na wycieczkę Symbole Egiptu – Nil i Piramidy.

Petra – Jordania

Petra to wspaniały przykład miejsca, w którym człowiek idealnie wykorzystał istniejące ukształtowanie terenu do swoich celów. Miasto, będące w całości światowym cudem architektury, jest ukryte w samym sercu Gór es-Szara, a główną drogę prowadzącą do niego stanowi długi na 800 m wąwóz Siq. Petra jest jednym z najważniejszych zabytków Jordanii i nie można pominąć jej zwiedzania podczas pobytu w tym kraju.

Historia Petry związana jest z Nabatejczykami, pierwotnie ludem nomadów wywodzących się prawdopodobnie z Gór Hidżazu (dzisiejsza Arabia Saudyjska). Już w IV w. p.n.e. udało im się stworzyć silne i niezależne państwo ze stolicą w Petrze, które swoim zasięgiem obejmowało tereny dzisiejszej Jordanii i południowego Izraela. Swój dobrobyt zbudowali na handlu – kontrolowali szlaki handlowe z Zatoki Perskiej do Morza Czerwonego i z południowej Arabii aż po Damaszek. Był to lud bardzo bogaty, nic więc dziwnego, że w budowę swojej pierwszej stolicy (drugą była Bosra) włożyli wiele środków i wysiłku osiągając niesamowity efekt.

Petra była niegdyś kompletnym miastem (z pałacami, świątyniami, dzielnicami mieszkalnymi, łaźniami), jednak po serii trzęsień ziemi do dziś zachowały się prawie wyłącznie grobowce, które Nabatejczycy wykuwali w skale. Najsłynniejszym z nich jest niewątpliwie El Chazne Firaun, czyli Skarbiec Faraona (badania archeologów dowodzą, że to miejsce służyło również jako świątynia), z bogato zdobioną i świetnie zachowaną wysoką na 40 metrów fasadą. Oprócz tego można tu podziwiać Grobowce Królewskie, pozostałości teatru, tzw. ulicę fasadową, świątynię Kasr Bint Firaun, a na wielbicieli górskich wędrówek i niezwykłych widoków czeka również położony ponad główną częścią miasta ad-Deir, czyli tzw. Klasztor.

Jeśli Petra znajduje się na Twojej liście miejsc, które chciałbyś zwiedzić, może zainteresować Cię organizowana przez biuro R.pl wycieczka Zamki w piasku. W trakcie pobytu w Jordanii nie możesz przegapić tego architektonicznego cudu świata wpisanego na światową listę UNESCO.

Hagia Sofia – Turcja

Stambulska Hagia Sophia, której pierwotna nazwa brzmiała kościół Mądrości Bożej, to najbardziej okazały obiekt architektoniczny, który powstał w pierwszym tysiącleciu naszej ery. Tym bardziej nie mogło zabraknąć jej na naszej liście architektonicznych cudów świata. Jej budowę rozpoczęto już za czasów panowania Konstantyna Wielkiego (IV w.), jednak to dopiero cesarz Justynian (VI w.) nadał Hagii Sophii jej obecny kształt. Historia budowli była bardzo burzliwa, od momentu powstania aż do zajęcia Konstantynopola przez Turków Hagia Sophia funkcjonowała jako kościół, w 1453 roku została zamieniona na meczet i tę funkcję pełniła do 1934 roku, kiedy decyzją Mustafy Kemala Atatürka stała się muzeum. W lipcu 2020 roku prezydent Turcji Recep Erdoğan, nie bacząc na międzynarodowe protesty (m.in. UNESCO), postanowił z powrotem uczynić Hagię Sophię meczetem.

Imponująca budowla leżąca na planie prostokąta o wymiarach 82×73 metry zwieńczona jest kopułą o średnicy 32 m. W jej dolnej części zostało umieszczone 40 okien, dzięki którym światło może dostać się do wnętrza, tworząc niesamowite refleksy w nawie głównej. Wiele cennych materiałów zostało użytych do budowy i dekoracji Hagii Sophii, m.in. ciemnoszary i zielony marmur, czerwony porfir, czy drogocenne kamienie, z których wykonane zostały mozaiki ścienne. Planując zwiedzanie miasta warto uwzględnić także inne zabytki i największe atrakcje Stambułu

Kopuła na Skale – Izrael

Kopuła na Skale, zwana też po prostu Złotą Kopułą, to najstarsza istniejąca współcześnie i jedna z najbardziej charakterystycznych budowli muzułmańskiego świata, która z pewnością zasługuje na miano cudu architektury. Znajduje się na Wzgórzu Świątynnym w samym sercu Starego Miasta w Jerozolimie, tuż obok Meczetu Al-Aksa. Skała, na której powstała świątynia, ma ogromne znaczenie zarówno dla Żydów, jak i dla muzułmanów – według judaizmu to kamień z Boskiego tronu, z którego powstał świat, według islamu to z niej prorok Mahomet wstąpił do nieba i powrócił z Koranem. To tutaj stała najważniejsza żydowska świątynia (pozostałością po jej murze oporowym jest Ściana Płaczu), i to tu, wedle tradycji, Abraham miał złożyć w ofierze swojego syna.

Po zajęciu Bliskiego Wschodu przez muzułmanów w 637 roku stworzyła się tradycja łącząca wniebowstąpienie Mahometa właśnie z tym wzgórzem, a Jerozolima stała się trzecim co do świętości (po Mekce i Medynie) miastem islamu. Budowę Kopuły na Skale ukończono w 691 roku z rozkazu kalifa Abd al-Malika. Świątynia jest ośmiokątna, została ozdobiona marmurem, mozaikami, tureckimi fajansowymi płytkami, jak również inskrypcjami z Koranu.

Angkor Wat – Kambodża

Świątynia Angkor Wat, położona w północnej części Kambodży, w samym środku dżungli, to najokazalszy obiekt sakralny na świecie i jeden z największych cudów architektury. Kompleks stanowił część khmerskiej stolicy o nazwie Angkor, która kwitła od IX do XV w., i ze swoim milionem mieszkańców była kiedyś jednym z najwspanialszych miast na świecie. Kres jego świetności nastąpił w XV wieku wraz z najazdem armii tajskiej. Miasto zostało opuszczone, a świątynia zapomniana aż do 1861 roku, kiedy przybył tu francuski przyrodnik Henri Mouhot.

Kompleks powstał w latach 1113-1150 i poświęcony był hinduistycznemu bóstwu Wisznu. Całość konstrukcji oparta jest na kosmologii hinduistycznej – strzeliste stożkowe wieże, które stanowią zwieńczenie budowli, reprezentują świętą Górę Meru (uznawaną za centrum wszechświata i siedzibę Wisznu), fosa, która otacza Angkor Wat, ma symbolizować fakt, że ową górę oblewał ocean, a mur zewnętrzny to krawędź świata. Całość zdobią liczne płaskorzeźby i reliefy przedstawiające sceny z mitologii, eposów i życia khmerskich władców. Świątynie położoną w środku dżungli możesz zwiedzić na przykład podczas wycieczki Zaginione miasta Angkoru organizowanej przez biuro R.pl.

Alhambra – Hiszpania

Kolejnym na naszej liście cudem architektury jest Alhambra, położona w Grenadzie, w samym sercu hiszpańskiej Andaluzji. To bodaj najświetniejsza pozostałość po muzułmańskich rządach w południowej Europie. Ten zespół pałacowo-warowny powstał w XIII w. z inicjatywy emira Grenady Nasrida Mohammeda ben Al-Ahmara na ruinach niewielkiej fortecy z IX w. i był rozbudowywany przez kolejne 200 lat. Po wypędzeniu muzułmanów z Hiszpanii w 1492 roku przez następnych 500 lat kompleks był wykorzystywany jako więzienie.

Arabscy poeci opisywali Alhambrę jako perłę umieszczoną w szmaragdzie, nawiązując w ten sposób do kolorystyki konstrukcji i otaczających ją lasów. Kompleks składa się z szeregu dziedzińców otoczonych rzeźbionymi kolumnami (najsłynniejszy z nich to Dziedziniec Lwów), licznych sal charakteryzujących się bogatą ornamentyką oraz ogromnego ogrodu. Na ścianach możemy podziwiać zaś kilka stylów arabskiej kaligrafii.

Machu Picchu – Peru

Machu Picchu, znajdujące się 112 km na północny-zachód od Cuzco, to najlepiej zachowana i jedna z najpiękniejszych osad zbudowanych przez Inków. Badania archeologów dowodzą, że powstało ono w połowie XV w., a opustoszało niecałe 100 lat później, w 1537 lub 1538 roku. Przyczyny porzucenia osady do dziś pozostają tajemnicą, niektórzy przypuszczają, że stało się to za sprawą wojny domowej, inni, że epidemii, która unicestwiła mieszkańców. Ten dwuhektarowy kamienny gród został odkryty w 1911 roku przez brytyjskiego naukowca i badacza Hirama Binghama III. Ponieważ nigdy nie udało się ustalić, jak pierwotnie nazywała się osada, do dziś funkcjonuje miano nadane przez Hirama (Machu Picchu tłumaczy się jako Stary Szczyt i jest to nazwa góry na grani której leży miasto).

Do dziś też do końca nie wiadomo, z jakim przeznaczeniem osada została zbudowana – czy było to ekonomiczne i religijne centrum Inków, ośrodek kultu solarnego czy też przyczółek do podbojów wschodnich zboczy Andów. Jedno jest pewne, wizyta w Machu Picchu i podziwianie pozostałości okazałych świątyń, domostw i wież, to prawdziwa gratka dla miłośników architektury.

Taj Mahal – Indie

Taj Mahal, zlokalizowany w indyjskim stanie Uttar Pradesh, to jedna z najbardziej ikonicznych budowli świata, której nie mogło zabraknąć na liście cudów architektury. Grobowiec został wzniesiony przez Szahdżahana, władcę z dynastii Mogołów, który chciał w ten sposób upamiętnić swoją ukochaną małżonkę, Mumtaz Mahal. Jego oblubienica zmarła w 1631 roku, wydając na świat ich czternastego potomka i była nie tylko towarzyszką życia władcy, ale też jego powierniczką i doradczynią – od momentu ślubu w 1612 roku małżonkowie byli praktycznie nierozłączni.

Budowa Taj Mahal trwała 22 lata, a pracowało przy niej ok. 22 tys. robotników, rzemieślników i artystów pochodzących z krajów nawet tak odległych, jak Uzbekistan czy Turcja. Bloki marmuru transportowało na plac budowy 1000 słoni, pokonując po drodze 320 km z oddalonego kamieniołomu. Zostały one potem dodatkowo ozdobione niezliczonymi kamieniami szlachetnymi, półszlachetnymi oraz kaligrafią. Trzy kopuły, którymi zwieńczona jest budowla (największa waży 13 tys. ton!) mają symbolizować kobietę, niego i raj. Więcej ciekawych informacji na temat tego światowego cudu architektury możesz znaleźć w naszym artykule: Taj Mahal – ciekawostki, o których większość osób nie ma pojęcia.

Registan w Samarkandzie – Uzbekistan

 Niezwykłość Samarkandy docenił już Aleksander Wielki, twierdząc, że jest jeszcze piękniejsza, niż to sobie wyobrażał. Dzisiaj możemy tu znaleźć wiele zapierających dech w piersiach cudów architektury, nic jednak nie może równać się z zabudowaniami na placu Registan. Aż trudno uwierzyć, że kiedyś był tu jedynie piasek naniesiony przez strumyk, do tego faktu nawiązuje nazwa placu, która oznacza piaszczyste miejsce. Za czasów Timura Wielkiego był to główny bazar miasta, w XV w. jego wnuk Ulugbek przeistoczył go w centrum ceremonialno-kulturalne Samarkandy i z tego okresu pochodzi najstarsza konstrukcja na placu, czyli Medresa Ulugbeka. Za czasów władcy-astronoma było tu 50 hudżr (pokoi dla studentów), 4 sale wykładowe, okazała kopuła i 4 minarety, a uczyli tu najwybitniejsi naukowcy tamtego okresu. Tym, co zachwyca zwiedzających, jest symetria budowli i jej proporcjonalność, która sprawia wrażenie, że cała medresa wznosi się do nieba oraz misterne zdobienia – marmurowe panele, mozaiki i majoliki.

Dwie pozostałe budowle na placu, czyli medresa Sher Dor i meczet Tilla-Kari, powstały 200 lat później. Tą pierwszą charakteryzuje wizerunek lamparta lub tygrysa polującego na łanię znajdujący się na portalu, drugą zaś oszałamiające złocenia wewnątrz.

Historia Egiptu sięga tysięcy lat i jest niezwykle ciekawa i barwna. Na jej podstawie powstawały setki filmów i reportaży, skupionych wokół mumii, piramid, archeologicznych znalezisk, nierozwiązanych zagadek i fascynujących wierzeń starożytnych Egipcjan. Na przestrzeni wieków w Egipcie rozkwitały różne cywilizacje, charakterystyczne dla poszczególnych okresów w dziejach ludzkości. Do dziś zostało tu wiele zabytków pochodzących z tych epok, a wiele jeszcze jest do odkrycia. W artykule prezentujemy najważniejsze zabytki kraju faraonów, które polecamy zwiedzić, będąc na wczasach w Egipcie.

W tym artykule przeczytasz o:

Piramidy w Gizie

Trzem głównym piramidom powstałym mniej więcej 4,5 tys. lat temu – największej Cheopsa, drugiej co do wielkości Chefrena, oraz znacznie mniejszej Mykerinosa – towarzyszy szereg mniejszych, które były przeznaczone na grobowce kolejnych władców i możnych świata starożytnego Egiptu.

Piramida Cheopsa, największa, jaką zbudowano w całym kraju, to jedyny zabytek z listy siedmiu cudów świata starożytnego, który przetrwał do dzisiejszych czasów. Jej boki mają u podstawy przeszło 230 metrów długości, a jej wysokość to niecałe 139 metrów. Wysokość piramidy (oryginalnie mierzyła blisko 147 m) zmniejszyła się na skutek erozji a przede wszystkim przez to, że utraciła kamień wieńczący szczyt, tzw. piramidon. Według obliczeń zbudowano ją z ok. 2,3 mln wapiennych bloków, ważących od 2 do 15 ton każdy. Do budowy sklepienia komory, w której złożono zwłoki władcy, użyto też znacznie cięższych, bo ważących przeszło 25 ton bloków z granitu.

Wielki Sfinks

Monolityczny posąg Sfinksa znajduje się na terenie kompleksu piramid w Gizie i usytuowany jest zaraz obok piramidy Chefrena. Posąg o długości 72 i wysokości 20 metrów wyrzeźbiony jest w litej skale i przedstawia leżącego lwa z głową człowieka owiniętą nemes – charakterystyczną chustą, noszoną przez starożytnych Egipcjan. Sfinks został wykonany najprawdopodobniej ok. 2550 r. p.n.e. z rozkazu faraona Chefrena. Przypuszcza się więc, że głowa posągu przedstawia właśnie tego władcę.

Ze względu na swoje położenie na skraju pustyni Sfinks wielokrotnie zasypywany był piaskiem. Kroniki mówią, że odkopywano go już za czasów panowania faraona Totmesa IV, który rządził Egiptem na przełomie XIV i XV stulecia p.n.e. W czasach współczesnych prace i wykopaliska przy pomniku przeprowadzano w latach 1815, 1863, 1925, a ostatnie zakończyły się w 1998 r.

Na temat wieku i pochodzenia Sfinksa krąży wiele paranaukowych opinii. Część z nich mówi, że jest on znacznie starszy, i pochodzić miałby sprzed ok. 12 tys. lat, czyli z okresu poprzedzającego wielki potop, który miał nawiedzić świat właśnie w tym okresie. Inne z tych teorii, których zwolennicy wskazują m.in. na nienaturalnie małą twarz w stosunku do ogólnych gabarytów posągu, zakładają, że rzeźba pierwotnie przedstawiała lwa, albo szakala, głowę zaś przerobiono dopiero w późniejszym okresie.

Piramidy w Sakkarze

Sakkara, znajdująca się ok. 30 km na południe od centrum dzisiejszego Kairu, była niegdyś nekropolią Memfis, starożytnej egipskiej stolicy. Przez wiele wieków chowano tu władców, kapłanów i innych najważniejszych dostojników państwowych, zresztą sama nazwa wywodzi się od Sokar, staroegipskiego bóstwa, które przyjmowało zmarłych władców i przenosiło ich w niebiosa (co ciekawe, bóstwo było też patronem tragarzy).

Najsłynniejszą budowlą pozostałą po starożytnej nekropolii jest Schodkowa Piramida Dżesera, zbudowana przez Imhotepa, architekta i lekarza, który był jednocześnie wezyrem (najwyższym urzędnikiem) na dworze władcy Dżesera. Powstała ok. 2650 p.n.e. piramida jest najstarsza w całym Egipcie i uważana jest za najdawniejszy przykład budowli wzniesionej wyłącznie z ociosanego kamienia. W odróżnieniu od piramid w Gizie, tutejsza posiada sześć wyraźnych stopni, stąd też jej nazwa – piramida schodkowa. Więcej o Sakkarze – fascynującej nekropolii faraonów przeczytacie na naszym blogu.

Luksor i Świątynia Amona w Karnaku

Dzisiejszy Luksor, położony nad Nilem w środkowym Egipcie, rozkwitł w miejscu starożytnych Teb, jednego z najważniejszych miast w historii tego kraju. Historycy szacują, że dwukrotnie w swoich dziejach było to największe miasto świata – pierwszy raz ok. roku 1980 p.n.e., kiedy wyprzedziło miasto Ur, stolicę dawnej Mezopotamii, a ponownie ok. 1400 lat p.n.e. kiedy przerosło Memfis, dawną stolicę Egiptu.

Niemal w samym centrum miasta, nad brzegiem Nilu, mieści się Świątynia Luksorska, często nazywana również Świątynią Narodzin Amona. Najważniejszym zabytkiem Luksoru jest jednak kompleks w Karnaku (obydwa zabytki są połączone długą na 3 km Aleją Sfinksów), gdzie znajduje się zespół świątyń poświęconych tebańskim bogom. Największą, a zarazem najważniejszą z nich jest ta poświęcona Amonowi. Jej budowę rozpoczął już Amenhotep III, po którym jego dzieło kontynuowali następni władcy, a ostateczny kształt świątyni nadano za czasów Ramzesa II. Największe wrażenie robi ogrom sali hypostylowej – jej wymiary to 102 na 53 m – a jej dach podpierały niegdyś 134 kolumny, z których najwyższe mają 23 m wysokości.

Dolina Królów

Podobnie jak starożytne Teby dzieliły się kiedyś na dwie części – Świat Żywych, po wschodniej stronie Nilu, i Świat Umarłych, leżący na drugim jego brzegu, taki i obecnie Luksor składa się z dwóch odrębnych części położonych na lewym i prawym brzegu Nilu. Dolina Królów, miejsce pochówku egipskich faraonów w okresie od XVIII do XX dynastii, mieści się właśnie po lewej stronie rzeki.

Podczas licznych prac archeologicznych, naukowcom udało się tam odkryć 65 grobowców władców. W większości przypadków udało się ustalić, kto w nich spoczywał, w części jednak było to niemożliwe. Najważniejsze z ustalonych grobowców należały do: Tutanchamona, Setiego I, Amenhotepa I, Ramzesa I, Ramzesa IV, Ramzesa V i Ramzesa VI oraz Merenptaha.

Niedaleko Doliny Królów znajduje się też Dolina Królowych, gdzie chowano małżonki faraonów. Po drodze do Doliny Królów warto też zobaczyć Kolosy Memnona – dwa potężne posągi przedstawiające faraona Amenhotepa III o wysokości blisko 16 metrów, które są prawdopodobnie jedyną pozostałością po świątyni grobowej tego faraona – oraz Ramesseum, ruiny kompleksu świątynnego wybudowanego przez faraona Ramzesa II.

Świątynia Hatszepsut

Jedyna jak dotąd odkryta świątynia grobowa kobiety-faraona należy do Hatszepsut i znajduje się na lewym brzegu Nilu, w dolinie Deir el-Bahari. Położony u podnóża najwyższej w okolicy góry kompleks świątynny składa się z trzech tarasów, wykutych w większości w skale i połączonych ze sobą rampami. Do najniższego tarasu wiodła niegdyś aleja, przy której znajdowały się posągi przedstawiające sfinksy oraz liczne obeliski. Na tarasie środkowym znajdują się kaplice poświęcone Hator, egipskiej bogini nieba oraz Anubisa, bóstwa o głowie szakala, związanego z mumifikacją i życiem pozagrobowym. Na ostatnim z tarasów znajduje się dziedziniec z wejściami do Komór Odrodzenia Hatszepsut i jej ojca, Totmesa I.

Hatszepsut objęła tron po śmierci swego męża Totmesa II. Co ciekawe, będąc kobietą, nosiła męski tytuł królewski.  Po koronacji przedstawiano i opisywano ją jako o mężczyznę, sprawowała bowiem władzę przynależną mężczyznom.

Świątynia grobowa Hatszepsut w Deir el-Bahari nie była jednak miejscem spoczynku władczyni, miała jedynie na celu zapewnić jej życie wieczne po śmierci. W 2007 roku prof. Zahi Hawass, przewodniczący egipskiej Najwyższej Rady Starożytności, ogłosił, że spoczęła ona w jednym z grobowców w Dolinie Królów, który został odkryty już w 1903 roku.

Asuan, File i Elefantyna

Asuan to najważniejsze miasto południowego Egiptu. Sama miejscowość nie jest może najciekawsza, ale w jej obrębie administracyjnym znajdują się dwie wyspy na Nilu, które odegrały znaczącą rolę w dziejach Egiptu – File i Elefantyna.

Starożytni Egipcjanie wierzyli, że File była pierwszym skrawkiem lądu, jaki wyłonił się z wód Chaosu. Z tego względu przez długie stulecia znajdował się tu ważny ośrodek kultu Izydy, egipskiej bogini płodności i opiekunki rodzin (tutejsza świątynia była jednym z ostatnich funkcjonujących miejsc, gdzie kultywowano egipskie wierzenia – zamknięto ją dopiero w połowie VI wieku, w okresie panowania cesarza Justyniana). Miejsce oryginalnej świątyni zostało znacznie zniszczone po wybudowaniu Tamy Asuańskiej – wyspa przez blisko 9 miesięcy w roku jest zatopiona. Z tego względu, dzięki staraniom UNESCO, samą świątynię przeniesiono między 1970 a 1980 rokiem na sąsiednią, wyżej położoną wyspę Agilkia.

Na Elefantynie od najdawniejszych czasów mieściła się z kolei świątynia Chnuma, jednego z bogów Górnego Egiptu, który kontrolował przepływ wody w Nilu (Asuan znajduje się niedaleko pierwszej katarakty). Podczas prac archeologicznych prowadzonych na wyspie znaleziono m.in. zmumifikowanego barana (Chnum przedstawiany był jako człowiek o baraniej głowie). Na Elefantynie znajduje się też bardzo ciekawy nilometr, przyrząd mierzący poziom wody w rzece.

Świątynie w Abu Simbel

Leżące na samym południu Egiptu świątynie w Abu Simbel zostały zbudowane w XIII wieku p.n.e., za czasów panowania jednego z najwybitniejszych władców Egiptu – faraona Ramzesa II. Po latach swojej świetności świat zapomniał o nich na długo. Na nowo odkrył je dopiero w 1813 roku szwajcarski podróżnik Johann Burckhardt. Jednak tak naprawdę o świątyniach zrobiło się głośno, kiedy w latach 60. ubiegłego wieku, zagroziło im zalanie z powodu powstającej na Nilu Tamy Asuańskiej. Jak obliczono, wody powstałego dzięki tej konstrukcji Jeziora Nasera miały bezpowrotnie zatopić te cenne zabytki. Postanowiono wówczas, że cały kompleks zostanie przeniesiony wyżej. Prace, sfinansowane przez UNESCO, trwały pomiędzy 1964 a 1968 rokiem, a kierował nimi polski archeolog prof. Kazimierz Michałowski.

Kompleks świątyń składa się z dwóch części – Wielkiej Świątyni Ramzesa II oraz Świątyni Nefertari, nazywanej też Małą Świątynią. Wielka Świątynia została dedykowana bogom słońca Amonowi-Re i Re-Horachte oraz bogu rzemiosła i sztuki – Ptahowi. Wejścia do świątyni strzegą cztery olbrzymie, 20-metrowe posągi faraona Ramzesa II, a między jego nogami znajdują się inne mniejsze, przedstawiające królewską rodzinę. Całość została wykuta w litej skale, wnętrze świątyni, w którym przedstawione są wizerunki bóstw, sięga 56 metrów w głąb. Sąsiednia Świątynia Nefertari poświęcona jest Hathor, egipskiej bogini miłości i piękna oraz królowej Nefertari, ukochanej żony faraona Ramzesa II.

Klasztor Św. Katarzyny

Klasztor położony w górach półwyspu Synaj jest jednym z najważniejszych miejsc dla chrześcijaństwa. Wzniesiono go bowiem w miejscu, gdzie według judeochrześcijańskiej tradycji, pasącemu owce u podnóża góry Synaj (Horeb) Mojżeszowi w gorejącym krzewie ukazał się anioł, oznajmiając mu, że Bóg zamierza wyprowadzić swój lud z niewoli egipskiej. Zgodnie z tradycją na Górze Synaj, Bóg przekazał też Mojżeszowi Dekalog.

Pierwsza kaplica w tym miejscu została zbudowana w 337 r., w czasach św. Heleny, matki bizantyjskiego cesarza Konstantyna Wielkiego, który w 313 r. wprowadził wolność wyznania na terenie Cesarstwa, legalizując tym samym chrześcijaństwo. Zabudowania klasztorne wraz z bazyliką Przemienienia Pańskiego powstały ok. 530 r., w okresie panowania cesarza Justyniana I. W kolejnych wiekach całość otoczono zachowanymi do dziś zbrojnymi murami.

W Egipcie, którego historia sięga tysięcy lat wstecz, znajduje się wiele bardzo ciekawych zabytków i monumentalnych budowli, typowych dla różnych kultur, które na przestrzeni wieków rozkwitały nad Nilem. Najbardziej charakterystyczne dla tego kraju są jednak piramidy, które każdego roku przyciągają miliony turystów z całego świata. Przygotowaliśmy dla Was opis tych, które są najczęściej odwiedzane, i które wart zobaczyć na własne oczy podczas podróży po Egipcie.

W tym artykule przeczytasz o:

Giza – piramidy Cheopsa, Chefrena i Mykerinosa

Jeśli planujesz spędzić wakacje w Egipcie, na turystycznej mapie podróży koniecznie uwzględnij m.in. Gizę. Najbardziej znane piramidy pochodzą z okresu Starego Państwa, a wśród nich wyróżniają się zwłaszcza te w Gizie. Znajdziesz tu Wielką Piramidę Cheopsa, Piramidę Chefrena i Piramidę Mykerinosa. Trzem głównym piramidom powstałym mniej więcej 4,5 tys. lat temu – największej Cheopsa, drugiej co do wielkości Chefrena, oraz znacznie mniejszej Mykerinosa – towarzyszy szereg mniejszych, które były przeznaczone na grobowce kolejnych władców i możnych świata dawnego Egiptu.

widok na piramidy w gizie

Piramida Cheopsa

Piramida Cheopsa – jedna z najsłynniejszych atrakcji Egiptu. Została wybudowana około 2560 r. p.n.e. To największa piramida, jaką zbudowano w całym kraju – jedyny zabytek z listy siedmiu cudów świata starożytnego, który przetrwał do czasów nowożytnych. Każdego roku przyciąga tłumy turystów z całego świata. Jej boki mają u podstawy przeszło 230 metrów długości, a jej wysokość to niecałe 139 metrów. Wysokość piramidy (oryginalnie mierzyła blisko 147 m) zmniejszyła się na skutek erozji a przede wszystkim przez to, że utraciła kamień wieńczący szczyt, tzw. piramidon. Według obliczeń zbudowano ją z ok. 2,3 mln wapiennych bloków, ważących od 2 do 15 ton każdy. Do budowy sklepienia komory, która służyła do złożenia zwłok władcy, użyto też znacznie cięższych, bo ważących przeszło 25 ton bloków z granitu.

sfinks i piramida cheopsa

Do dziś wiele korytarzy, zakamarków i komór w piramidzie Cheopsa nie zostało zbadanych. Turyści mogą jednak skorzystać z korytarza Wielkiej Galerii, by dostać się do Komory Króla. To bez wątpienia jedno z najbardziej wyjątkowych miejsc na świecie, które trzeba zobaczyć podczas podróży do Egiptu.

Piramida Chefrena

Piramida Chefrena pochodzi z około 2532 r. p.n.e., czyli z okresu schyłku rządów tego faraona. Szacuje się, że pierwotnie jej wysokość wynosiła ok. 143,5 metrów, ale na skutek osiadania i częściowego zniszczenia obecnie ma 136 metrów wysokości. Każdy z boków u podstawy tej piramidy ma 214,5 m długości. Na jej wierzchołku zachowały się płyty okładzinowe, których waga dochodzi do 7 ton! Wznosząc tę monumentalną budowlę, wykorzystano bloki skalne o masie ok. 2,5 ton, wykonane zarówno z wapienia sprowadzonego z półwyspu Synaj, jak i z granitu pozyskanego z kamieniołomów w okolicach Abu Simbel.

kobieta w żółtej sukni pozująca na tle piramid w egipcie

Na terenie kompleksu piramid znajduje się także słynny posąg Wielkiego Sfinksa przedstawiający najprawdopodobniej wizerunek faraona Chefrena (syna Cheopsa). Obiekt ma 72,85 m długości oraz 20 m wysokości, został wyrzeźbiony w litej skale i od 1979 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO.

Piramida Mykerinosa

Piramida Mykerinosa (wnuka Cheopsa) mierzy jedynie 65 metrów wysokości i jest najmniejszą z trzech głównych budowli Gizy, ale co ciekawe została zbudowana z największych bloków kamiennych. Długość boków podstawy wynosi 108 metrów. Do dzisiaj zachowała się tylko część wapiennego pokrycia licowego tej piramidy, chociaż – jak mówią kroniki – jeszcze w XVI wieku było ono w stanie nienaruszonym.

Zobacz również:
Egipt – co warto wiedzieć przed podróżą?
Największe atrakcje i zabytki Egiptu

Piramidy w Egipcie – Sakkara

Piramidy w Gizie to nie jedyne piramidy, które możesz podziwiać w trakcie wakacji w Egipcie. Za niezwykle ciekawe uznać należy także te, wybudowane w Sakkarze. Miejscowość, znajdująca się ok. 30 km na południe od centrum dzisiejszego Kairu, była niegdyś nekropolią Memfis, starożytnej egipskiej stolicy. Przez wiele wieków używano ich do chowania władców, kapłanów i innych najważniejszych dostojników państwowych. Sama nazwa wywodzi się od Sokar, staroegipskiego bóstwa, które przyjmowało zmarłych władców i przenosiło ich w niebiosa (co ciekawe bóstwo było też patronem tragarzy).

piramida sakkara w egipcie

Piramida Dżesera

Najsłynniejszą budowlą pozostałą po starożytnej nekropolii jest Schodkowa Piramida Dżesera, zbudowana przez Imhotepa, architekta i lekarza, który był jednocześnie wezyrem (najwyższym urzędnikiem) na dworze władcy Dżesera. Powstała ok. 2650 p.n.e. piramida jest najstarsza w całym Egipcie i uważana jest za najdawniejszy przykład budowli wzniesionej wyłącznie z ociosanego kamienia.

piramida dżesera w egipzcie

Podstawa ma wymiary 125 na 109 m, zaś jej wysokość wynosi 62 m. W odróżnieniu od pozostałych piramid, np. w Gizie, tutejsza posiada sześć wyraźnych stopni, stąd też jej nazwa – piramida schodkowa.

Sakkara – nowe odkrycie

Historia Egiptu wciąż pełna jest tajemnic, części z nich pewnie nigdy nie poznamy, ale co jakiś czas, archeolodzy i inni naukowcy zajmujący się dawnymi czasami, odkrywają kolejne karty z bogatych dziejów tego państwa. W 2020 roku egipska Najwyższa Rada Starożytności, instytucja państwowa zajmująca się konserwacją i ochroną starożytnych zabytków, poinformowała, że na terenie Sakkary odnaleziono 14 szczelnie zamkniętych sarkofagów. Znaleziska dokonano w nowo odkrytej studni, na głębokości 11 metrów. Wstępne badania wskazują, że pochodzą one sprzed 2,5 tys. lat. Starannie wykonane trumny zachowały się w bardzo dobrym stanie, pokryte są kolorową polichromią.

 Starożytny Egipt – ciekawostka dotycząca piramidSzacuje się, że budowa jednej piramidy trwała średnio około 20 lat. Dla porównania, Notre-Dame w Paryżu wznoszono przez niemal 200 lat.

Piramidy egipskie w Dahszur

Około 3 km na południe od nekropoli w Sakkarze w miejscowości Dahszur znajduje się kolejna nekropola staroegipska z okresu Starego i Średniego Państwa. Na tym terenie wzniesiono pięć piramid, w tym dwie należące do króla Snofru (ojca Cheopsa) z IV dynastii w okresie Starego Państwa (co ciekawe, piramidy Snofru  pod względem wielkości zajmują trzecie i czwarte miejsce po piramidach Cheopsa i Chefrena). Król ten zbudował także dwie inne piramidy w Seila i Meidum. Ponadto, na obszarze tym znajdują się trzy kolejne piramidy, należące do królów Amenemhata II, Senusereta III i Amenemhata III z XII dynastii w okresie Średniego Państwa. Piramidy te zostały wzniesione głównie z cegły mułowej, z zastosowaniem oblicowania wapiennego. Niestety, po rozbiórce wapiennych okładzin większość z nich uległa niemal całkowitemu zniszczeniu.

piramidy egipskie w dahszur

Piramidy Egiptu – Al-Liszt

Jeszcze dalej na południe od Sakkary (ok. 30 km) znajduje się miejscowość Al-Liszt, gdzie również zlokalizowanych jest kilka bardzo ciekawych piramid, m.in Piramida Amenemhata I, będącego jednym z wielkich władców Egiptu, założycielem potężnej XII dynastii, który wprowadził Egipt w erę zwaną „Złotym Wiekiem”. Półtora kilometra dalej na południe usytuowany jest z kolei kompleks grobowy jego syna, Senusereta I, którego piramida była pierwotnie otoczona podwójnym murem, zbudowanym z wapiennych bloków. W Al-Liszt zidentyfikowano też piramidy królowych Neferu I i Itakanet. Znajduje się tam także siedem niezidentyfikowanych kompleksów grobowych, które najprawdopodobniej należały do członków rodziny królewskiej, z których każda miała własną świątynię grobową.

Piramidy egipskie – tajemnice Abu Rawasz

Mniej więcej 10 km na północ od Kairu w miejscowości Abu Rawasz, zapisywanej też czasami jako Abu Roasz, znajdują się liczne groby, w tym m.in. ruiny piramidy Radżedefa (Dżedefre), następcy Cheopsa, z IV dynastii. Budowle grobowe tego kompleksu wzorowano na kompleksach z Sakkary, obejmując w ich składzie świątynię kultową, rampę i drogę, oraz dolną świątynię. Ciekawostką związaną z tym miejscem jest fakt, że jest to najdalej na północ położona piramida władcy starożytnego Egiptu.